بررسی کیفی مشارکت مردان متأهل در تنظیم خانواده در شهرستان زنجان

مقدمه: این مطالعه با هدف توضیح و کشف مشارکت مردان در برنامه بهداشت باروری و تنظیم خانواده و عوامل مؤثر بر آن در شهرستان زنجان در سال 1390 با استفاده از روش کیفی (مصاحبه عمیق) در بین مردان متأهل ساکن شهرستان زنجان انجام گرفت.   روش کار: بر اساس متون و نظریه های رفتار باروری، یک مدل پنداشتی در نظر گرفته شد و بر اساس آن، هدایت مصاحبه ها و جهت سؤالات مشخص گردید. رویکرد تحقیق، تحلیل محتوایی قیاسی و نمونه گیری به روش هدفمند با حداکثر تنوع بود. با استفاده از مصاحبه عمیق و نیمه ساختاریافته در تیر ماه و مرداد ماه 1390 به جمع آوری اطلاعات پرداخته شد. در مصاحبه ها از راهنمای موضوعی مبتنی بر مدل مفهومی استفاده شد. موضوعات مورد بحث شامل آگاهی، نگرش (نسبت به تنظیم خانواده و نقش های جنسیتی)، درک از خطر، رفتار استفاده از روش های پیشگیری و مشارکت در آن و عوامل محیطی بود. تحلیل محتوای موضوعی به دو روش چارت موضوعی و نقشه مفهومی انجام شد.   یافته ها: داده های این مطالعه در سه حیطه طبقه بندی گردیدند: ماهیت مشارکت، تسهیل کننده های مشارکت و موانع مشارکت. ماهیت مشارکت شامل ارتباط کلامی با همسر، درک متقابل از نیازهای همسر و استفاده از روش های مردانه بود. تسهیل کننده های مشارکت شامل شهرنشینی و تحصیلات، اطلاعات و دسترسی به رسانه ها و نگرش مثبت نسبت به تنظیم خانواده و جنسیت بود و موانع مشارکت شامل زمان نامناسب کار مراکز بهداشتی، تک جنسیتی بودن مراکز بهداشتی، نگرش منفی به تساوی جنسیتی، ماهیت و عوارض روش های پیشگیری مردانه و حس آسیب پذیری کم نسبت به بیماری های مقاربتی بود.   نتیجه گیری: در کل نگرش مردان زنجانی نسبت به مشارکت در بهداشت باروری و تنظیم خانواده رضایت بخش می باشد، هر چند موانعی مانند زمان نامناسب کار مراکز بهداشتی، تک جنسیتی بودن مراکز، برخی نگرش های جنسیتی و عوارض برخی روش های مردانه و آگاهی کم در خصوص روش های پیشگیری، موجب مشارکت کم تر در برخی مردان می گردد. مداخلات مناسب متناسب با نتایج این تحقیق می تواند موجب ارتقای مشارکت مردان در تنظیم خانواده گردد.